De top 12 van de beste boeken over treinen en spoorlijnen 2024

Nederland heeft veel treinfanaten en treinliefhebbers. De verschillende treinen evenementen, beurzen en bezienswaardigheden die met de spoorlijnen, stoom en treinen te maken hebben worden ook goed bezocht.

Ook zijn er veel boeken uitgebracht die met treinen, spoorlijnen en de spoorwegen te makken hebben. Voor deze pagina ben ik op zoek gegaan naar 12 beste, leukste en meest interessante boeken over treinen en aanverwante onderwerpen.

Om je een goed beeld te geven van de boeken, heb ik naast een boekomschrijving ook een link van Bol.com geplaatst. De link geeft veel extra informatie over het boek, waaronder de waardering en de recensies van de lezers. Via de link kun je het boek eenvoudig en snel bestellen. Een goed alternatief voor Bol.com is Bookspot.nl

Het Grote Spoor Boek

Het standaard werk over 175 jaar spoor. Klassieker op veler verzoek verkrijgbaar in midsize editie.

Spoorweghistoricus Guus Veenendaal beschrijft in Het Grote Spoor Boek, aan de hand van zo’n 450 foto’s, wat er sinds 1839 op en naast het Nederlandse spoor gebeurde. In deze lange periode veranderde niet alleen het land, maar ook het spoorbedrijf ingrijpend. Het nieuwe vervoermiddel zorgde ervoor dat mensen ‘vlug, veilig en voordelig’ van a naar b konden reizen.

De komst van de spoorwegen bracht ook de bouw van spoordijken, bruggen en monumentale stations met zich mee. En niet onbelangrijk: met de komst van de spoorwegen verscheen er ook een uniforme tijd, die overal in Nederland gelijk was. De foto’s in dit boek zijn voor het grootste deel afkomstig uit de rijke collectie van het Spoorwegmuseum in Utrecht.

De foto’s zijn ondergebracht in thema’s als personeel, reizigersvervoer, goederen op het spoor, stations en veiligheid. Bij iedereen die meer wil weten over meer dan 180 jaar spoorweggeschiedenis in Nederland mag Het Grote Spoor Boek niet in de kast ontbreken.

Het Grote Rail Away Boek

Al meer dan 25 jaar is het treinreisprogramma Rail Away een vaste waarde op de Nederlandse televisie. ‘Het ultieme rustmoment van de dag’. ‘Zen voor de ogen’. Zo omschrijven kijkers het programma. Vanuit je luie stoel de treinreis en uitstapjes meebeleven zonder zelf op reis te hoeven.

Dat is Rail Away, een programma waarin de treinreis en de beleving centraal staan. In een tijd waarin duurzaamheid steeds belangrijker wordt, laat Rail Away zien hoe duurzaam en plezierig het reizen per trein is. Maar er komt heel wat bij kijken voordat een aflevering wordt uitgezonden. Welke routes zijn interessant en willen de mensen ter plaatse meewerken? Er moeten vergunningen worden aangevraagd voor het filmen op perrons en bij de machinist. Na de opnamen wordt het beeldmateriaal tot een logisch geheel gemonteerd.

De commentaarteksten worden geschreven en ingesproken en de componist bedenkt muziek passend bij de aflevering. Dit koffietafelboek neemt je mee achter de schermen bij het productieproces van het programma. Het geeft je een indruk van de mooiste reizen van de afgelopen jaren, op de meest bijzondere locaties over de hele wereld!

Hoe werkt een… – Hoe werkt een trein?

Stap in de trein met Lonely Planet Junior

Iedereen instappen! Van de snelste tot de langste, de oudste tot de nieuwste, door tunnels, over bruggen en langs de bergen: dit boek neemt je mee op een fascinerende reis door de wereld van treinen. Kijk achter de flapjes hoe een stoomtrein voorbij puft, verken een druk treinstation, klim aan boord van een intercity. Ontdek de treinen zoals je ze nog nooit eerder zag!

Verdwenen treinen – treinmaterieel in beeld 1986-2016

Verdwenen treinen geeft een fotografisch beeld van de dagelijkse treindienst in de periode 1986-2016 en geeft een weerslag van de grote veranderingen die het rollend materieel op het Nederlandse spoor heeft ondergaan.

In deze periode werd een hele generatie spoorwegmaterieel dat in de wederopbouwperiode na de Tweede Wereldoorlog in dienst is gekomen, vervangen door een hele nieuwe generatie spoorwegmaterieel, die op zijn beurt binnenkort ook weer vervangen zal worden door nieuw materieel of al is vervangen.

Stoom bij NS in de jaren dertig

In de jaren dertig van de twintigste eeuw bezochten Britse spoorwegliefhebbers ons land om stoomlocomotieven van NS te fotograferen. De uitstraling van het Nederlandse rollend materieel deed hen in veel opzichten denken aan de locomotieven op het eigen spoorwegnet. En niet onterecht. De foto’s die de Britten hier maakten waren van sublieme kwaliteit.

Veertig jaar na hun bezoek waren sommige afdrukken (bijgesneden en op klein formaat) te koop in de zogenoemde Photomatic-collectie. Daarnaast is er de weinig bekende negatiefverzameling van fotograaf Ransome-Wallis, die zich nu in het National Railway Museum te York bevindt. Her en der is een aantal Britse foto’s voor publicaties gebruikt, maar een alomvattend fotografisch verslag van wat de Britten hier op de gevoelige plaat hebben vastgelegd ontbrak tot nu toe.

Daarin brengt Stoom bij NS in de jaren dertig nu verandering. Dit boek toont talloze, nooit eerder gepubliceerde foto’s en presenteert ze ook in een samenhang, voorzien van veel gegevens die vroeger niet bekend waren. En juist omdat de Britten indertijd fraaie, scherpe opnamen hebben gemaakt, komen die foto’s op groot formaat tot hun recht. Hiermee wordt een eerbetoon gebracht aan de Britse fotografen, die ons met hun prachtige foto’s een kijkje laten nemen in een tijd dat de stoomtractie weliswaar al op haar retour was maar nog lang niet gemist kon worden.

150 jaar Nederlandse Spoorwegaffiches

Eind 19e eeuw verschenen de eerste geïllustreerde spoorwegaffiches op stations en in reisbureaus. Ze brachten reisbestemmingen, treinen of passagiers in beeld. Spoorwegaffiches van de afgelopen anderhalve eeuw laten niet alleen de geschiedenis zien van het reizen per spoor, maar ook de evolutie van ontwerpstijlen met ruim honderd verschillende ontwerpers.

De eerste spoorwegaffiches waren voor boottreinen in aansluiting op veerdiensten met Engeland. Andere vroege affiches waren bedoeld om buitenlandse toeristen per trein naar ‘Holland’ te lokken. Pas later werden affiches ook gebruikt voor de promotie van binnenlands verkeer. De verschillende maatschappijen gingen vanaf 1917 samenwerken als Nederlandsche Spoorwegen (NS). Tijdens de economische crisis in de jaren dertig liet de NS affiches maken voor speciale (korting)kaartjes en met slogans als ‘Veilig Vlug Voordelig’.

Vanaf 1945 lag de nadruk eerst op oorlogsherstel (‘De Pullman rijdt weer’). Toen de welvaart groeide, reageerde de NS op de concurrentie van de auto(bus) met vakantie- en autoslaaptreinen, terwijl de Trans Europ Express (vanuit Nederland geïnitieerd en gepromoot) de strijd aanging met zakenvluchten. Latere NS-reclames richtten zich op specifieke doelgroepen als senioren en jongeren (Tienertour, Interrail).

Rond de eeuwwisseling kwamen de hogesnelheidstreinen in beeld. 150 jaar Nederlandse Spoorwegaffiches bevat alle belangrijke, mooie, interessante en bijzondere spoorwegaffiches die er in Nederland zijn verschenen, met ontwerpen van onder meer H.P. Berlage, Willy Sluiter, A.M. Cassandre en Anthon Beeke.

De Nederlandse Spoorwegen in oorlogstijd 1939-1945

Op 17 september 2019 is het 75 jaar geleden dat in Nederland de Spoorwegstaking begon. Op bevel van de regering in ballingschap legden meer dan 30.000 mensen van de Nederlandse Spoorwegen het werk neer. Zo hoopten ze het geallieerde offensief in de richting van Arnhem, bekend als operatie Market Garden, te ondersteunen.

In de eerste week van de staking werden de Duitsers ernstig gehinderd door het ontbreken van spoorvervoer, maar later wisten zij met eigen mensen weer enige grip te krijgen op de aanvoer van materieel en manschappen. Market Garden mislukte grotendeels, maar de staking werd voortgezet. De financiering van de staking, het doorbetalen van salarissen van ondergedoken spoormensen, was een geweldige operatie die dankzij de grootste bankroof uit de Nederlandse geschiedenis succesvol werd afgesloten.

In De Nederlandse Spoorwegen in oorlogstijd 1939-1945 beschrijven Guus Veenendaal (voormalig bedrijfshistoricus van de Nederlandse Spoorwegen) en David Barnouw (historicus, voorheen als onderzoeker verbonden aan het NIOD) de aanloop naar de staking, de staking zelf, maar ook de beeldvorming over de staking na de bevrijding. Dirk Mulder (directeur Herinneringscentrum Kamp Westerbork) schrijft over transporten per spoor van Joden, Roma, krijgsgevangenen en andere groepen in opdracht van de Duitsers.

Spoorwegen 2021

In Spoorwegen wordt verslag gedaan van de belangrijkste ontwikkelingen op spoorweggebied het afgelopen jaar en met een blik vooruit in vrijwel geheel Europa. Het jaarboek is onderverdeeld in 34 landenhoofdstukken met per hoofdstuk een beschrijving van algemene ontwikkelingen, investeringen in verbetering en uitbreiding van spoorweginfrastructuur, de reizigersdienst en het rollend materieel. Voorzien van zeer veel kleurenfoto’s.

Atlas van de verdwenen spoorlijnen in Nederland

Atlas van verdwenen spoorlijnen in Nederland laat zien dat een spoorlijn nooit helemaal verdwenen is. Door de uitgebreide infrastructuur blijven er altijd restanten over. Twee kenners hebben tientallen opgeheven spoorlijnen in Nederland systematisch onderzocht en de restanten in beeld gebracht.

Daarnaast hebben zij archiefmateriaal en beelden uit het verleden opgespoord, waarmee de geschiedenis nog meer reliëf krijgt. Een beknopte geschiedenis van de opkomst en ondergang van deze spoorlijnen maakt het sfeervolle Atlas van verdwenen spoorlijnen in Nederland compleet. In de jaren ’30 van de vorige eeuw zagen de Nederlandse Spoorwegen zich genoodzaakt honderden kilometers aan spoorlijnen voor reizigersvervoer te sluiten en op te breken of tot een marginaal goederenspoortje te degraderen.

De koude saneringen van de jaren zestig en zeventig maakten aan die laatste categorie vaak definitief een einde. Onder andere dit stukje geschiedenis over de spoorlijnen in Nederland staat beschreven in Atlas van de verdwenen spoorlijnen in Nederland.

Stroomlijn op het spoor

In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw staat bij het ontwerpen van vervoersmiddelen een zo laag mogelijke luchtweerstand voorop. Zo doet behalve bij het weg- en vliegverkeer ook bij de spoorwegen de stroomlijnvorm zijn intrede.

In Nederland zorgt in 1934 de introductie van het driedelige dieseltreinstel voor een ware sensatie. Zoiets futuristisch is nog nooit vertoond! De stroomlijnvorm van deze zogenoemde diesel-drie zal gedurende enkele decennia het beeld van de spoorwegen in Nederland bepalen. Spoedig verschijnen ook elektrische treinstellen met deze vorm en wordt in navolging van het buitenland geëxperimenteerd met een stroomlijnbeplating voor stoomlocomotieven.

Stroomlijn op het spoor biedt de lezer in kleur en zwart-wit een uniek beeld van het Nederlandse spoorwegmaterieel uit de jaren dertig en het begin van de jaren veertig, vanaf de bouw tot de buitendienststelling en tenslotte sloop. Bekende spoorwegfotografen hebben hun medewerking verleend aan het boek door spectaculaire, vaak nog onbekende foto’s beschikbaar te stellen.

Tot het rode licht gedoofd is

Bij de aanleg van de eerste spoorlijnen in Nederland bestond er al een flink netwerk van bestrate en onbestrate wegen, die van belang waren voor het lokale en interlokale vervoer van mensen en goederen en waarover diligences, getrokken door twee of drie paarden, diensten onderhielden tussen de grotere plaatsen in het land. Het was onvermijdelijk dat de aangelegde spoorlijnen hier en daar zo’n weg kruisten en daarmee grote gevaren met zich meebrachten. Het devies luidde: wacht tot het rode licht gedoofd is.

En eigenlijk is dat vandaag de dag nog steeds het geval, ondanks de beveiliging waaraan in de loop der jaren steeds hogere eisen werden gesteld. Dit boek laat in schitterende foto’s een groot aantal spoorwegovergangen de revue passeren, van eind 19e eeuw tot heden. Van drukke overwegen in de grote stad, boeiende ontmoetingsplaatsen van trein- en wegverkeer en daarmee unieke tijdsbeelden, tot afgelegen over weggetjes op platteland, waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Maar hoe lang zal dat nog duren?

Tot het rode licht gedoofd is is een visuele geschiedenis van een verdwijnend fenomeen: de spoorwegovergang.

De spoorwegen in Nederlands-Indië 1864-1942

Eerste overzichtswerk over spoorwegen in de Oost Met een groot aantal niet eerder gepubliceerde foto’s.

Terwijl over de spoorwegen in Nederland tientallen studies zijn geschreven, die vrijwel elk aspect van de spoorwegwereld bestrijken, bestaat iets dergelijks over de spoor- en tramwegen in het voormalige Nederlands-Indië niet. Er zijn een paar serieuze studies waarin bepaalde delen, zoals de stations of de stoomlocomotieven, van de spoorwegen in de ‘gordel van smaragd’ zijn beschreven en gedocumenteerd.

Een algemeen overzicht van het ontstaan en wijze van exploitatie van die spoorwegen gerelateerd aan de politieke en economische omstandigheden van Insulinde bestaat echter nog niet. Waarom kwamen de spoorwegen daar zo laat, waarom niet eerder? En waarom een lijn van A naar B en niet van C naar D? En waarom aanleg en exploitatie door de Staat en niet door particuliere ondernemers?

Dit boek probeert antwoorden op deze vragen te geven. De prachtige spoorwegnetten op Java en Sumatra in de ‘koloniale’ tijd door Nederlandse ingenieurs en Indonesische werkers gebouwd, verdienen die aandacht.