De top 12 van de beste boeken over Rusland 2024

Rusland heeft een rijke geschiedenis met vele historische gebeurtenissen, die zowel veel veranderde voor het land zelf als voor de rest van de wereld. Boeken zijn een goed medium om meer te weten te komen over Rusland.

Voor deze pagina ben ik op zoek gegaan naar de 12 beste boeken over Rusland. De boeken worden uitgebreid beschreven, om je een goed beeld te geven heb ik een link van Bol.com toegevoegd aan de beschrijving. De link geeft informatie over het boek, zoals de waardering en de recensies van de lezers. Via de link kun je het boek eenvoudig bestellen.

Kaaskop tussen de kalasjnikovs

In ‘Kaaskop tussen de kalasjnikovs’ vertelt William Immink aan de hand van bijzondere levensverhalen en nieuwsgebeurtenissen over zijn eigen ervaringen met het grootste land ter wereld: Rusland.

In ‘Kaaskop tussen de kalasjnikovs’ gaat Rusland-correspondent William Immink op zoek naar bijzondere levensverhalen en onderbelichte nieuwsgebeurtenissen in Rusland. Verhalen over grote thema’s als religie, politiek, cultuur en economie gezien vanuit de gewone Rus.

Ook vertelt William over zijn eigen Rusland-ervaringen, zoals het kopen van een Lada, een propagandatrein en de giftige plant van zijn schoonmoeder. Dit boek geeft een unieke inkijk in het grootste land ter wereld.

Een geschiedenis van Rusland

J.W. Bezemer (1921-2000), bij leven hoogleraar Ruslandkunde aan de Universiteit van Amsterdam, publiceerde Een geschiedenis van Rusland in 1988. Het boek werd verplichte kost voor wie zich in dit opmerkelijke land wil verdiepen.

In 2010 voegde Marc Jansen, de auteur van Grensland, twee omvangrijke hoofdstukken aan het werk van zijn leermeester toe: over de periode Jeltsin en de eerste ambtstermijnen van Poetin. Ook stelde Jansen alle voorgaande hoofdstukken bij aan de hand van nieuw materiaal dat sinds 1988 uit de Russische staatsarchieven beschikbaar kwam.

Inmiddels zijn we vijf jaar verder en is Poetin nog altijd aan de macht. Marc Jansen voegde voor deze nieuwe editie – al de tiende druk! – wederom een hoofdstuk toe, over de politieke gebeurtenissen sinds 2010. Door zijn inspanningen is Een geschiedenis van Rusland anno 2015 up-to-date.

Er was eens in Rusland. Macht en weelde: de opkomst van de nieuwe rijken

Er was eens in Rusland vertelt het waargebeurde verhaal van de oligarchen: de nieuwe rijken die miljarden verdienden aan de privatisering van staatsbedrijven na de ineenstorting van de Sovjet-Unie. Een van hen is Boris Berezovski. Hij begint met de verkoop van tweedehands auto’s, daarna wordt hij samen met Abramovitsj (die later de voetbalclub Chelsea zal kopen) miljardair in de olie. De oligarchen gebruiken hun miljarden om de communisten niet opnieuw aan de macht te laten komen en helpen Vladimir Poetin in het zadel.

De opkomst van Poetin is de ondergang van Berezovski. Hoe hard Berezovski hem ook met ‘zijn’ media bestookt, Poetin wint de strijd. Abramovitsj keert zich af van zijn mentor Berezovski. Die vlucht naar Londen, later gevolgd door zijn rechterhand Litvinenko die een pijnlijke en in de media breed uitgemeten dood sterft aan vergiftiging met polonium. Berezovski zelf verliest zijn proces tegen Abramovitsj om zijn aandeel in hun miljardenbedrijf en wordt kort daarna dood aangetroffen. De officiële lezing is dat het zelfmoord zou zijn geweest.

Stalin

Simon Sebag Montefiores veelgeprezen standaardwerk over Jozef Stalin

‘Een meeslepend boek.’ NRC Handelsblad

‘Enerverend en tijdloos. […] Een van de weinige Stalin-boeken dat nog jarenlang gelezen zal worden.’ The Guardian

In zijn uitvoerige en veelomvattende Stalin-biografie schetst historicus Simon Sebag Montefiore een intiem portret van een man die even gecompliceerd als wreed en huiveringwekkend was. Aan de hand van een schat aan brieven, memoires en aantekeningen van Stalin en zijn gevolg geeft hij een levendig overzicht van het hof van de rode tsaar en de tumultueuze geschiedenis van de Sovjet-Unie en Europa tijdens zijn bewind. Daarnaast belicht Montefiore het begaafde maar gebrekkige karakter van de beruchte Sovjet-Russische leider.

Stalin, geschreven met Montefiores karakteristieke verhalende enthousiasme, is nog altijd een magnifiek staaltje geschiedschrijving en mag met recht tot de klassiekers gerekend worden.

Tsjaikovskistraat 40

In Waterdrinkers sterk autobiografische roman Tsjaikovskistraat 40 neemt hij de lezer mee op een duizelingwekkende reis door de Russische geschiedenis en door zijn eigen leven. Vertrekpunt is zijn huis in Sint-Petersburg, waar de auteur woont met zijn vrouw en drie poezen, midden in de buurt die honderd jaar geleden het epicentrum was van de Russische revolutie van 1917.

Behalve een kroniek over deze periode, die de loop van de Europese geschiedenis van de twintigste eeuw ingrijpend zou bepalen, is de roman een verslag van het onwaarschijnlijk avontuurlijke leven van de auteur, die de afgelopen kwarteeuw in de Sovjet-Unie en Rusland doorbracht. In de handen van meesterverteller Waterdrinker wordt dit een rit op een literaire achtbaan. Een roman van een aangrijpende schoonheid, een ode aan de gespleten ziel van Rusland en de eeuwige interne strijd die dat oplevert. Groots ook in de wijze waarop Waterdrinker zijn eigen worsteling beschrijft met het leven, zijn schrijverschap, de liefde.

De verwoestingen van Rusland

Rusland is onder president Vladimir Poetin terug op het wereldtoneel. Tot het begin van de jaren negentig was de Sovjet-Unie een van de machtigste, en in de ogen van velen zelfs gevaarlijkste landen ter wereld, maar daarna ging het een tijd lang mis. Of, vanuit ons perspectief: ging het een tijd lang goed.

De Sovjet-Unie ging onder Michail Gorbatsjov ten onder, en de grootste opvolgerstaat, Rusland, ging onder president Boris Jeltsin feitelijk failliet. Rusland leek een verloren land. Maar op de laatste dag van de vorige eeuw, 31 december 1999, trad Vladimir Poetin aan als president, en binnen enkele jaren wist hij Rusland weer vooraan op het wereldtoneel te plaatsen. Hoe is dat zo gekomen?

In De verwoestingen van Rusland beschrijft politicoloog Hans Oversloot de uiterst turbulente geschiedenis van de Sovjet-Unie en de Russische Federatie van de afgelopen 35 jaar. Meedogenloos schrijft hij over de verwoesting van het socialisme door Gorbatsjov, de opkomst van de oligarchen onder Jeltsin en over de pogingen tot herstel door Poetin, met uiteraard ruimschoots aandacht voor de recente ontwikkelingen: de economische crisis van de laatste jaren en de ‘hereniging’ van Rusland met de Krim.

De verwoestingen van Rusland geeft een even monumentaal als onthutsend beeld van het land dat het Westen al sinds de Russische Revolutie, dit jaar precies een eeuw geleden, fascineert en beangstigt.

Hans Oversloot (1957) doceert politicologie aan de Universiteit Leiden. Hij houdt zich al zijn leven lang bezig met de Russische geschiedenis en politiek.

De nieuwe tsaar

Steven Lee Myers volgde Vladimir Poetin van begin af aan op de voet als correspondent in Moskou voor The New York Times.

In deze schitterende biografie (de eerste complete in de westerse wereld) ontrafelt Myers op heldere en evenwichtige wijze hoe Poetin het grootste land op aarde al vijftien jaar lang in zijn greep weet te houden.

Door zijn even meedogenloze als briljante manipulatie van de media, door het verdelen van macht, rijkdom en invloed over een kleine groep hondstrouwe jeugdvrienden uit St. Petersburg. Door het genadeloos uitschakelen van elke vorm van oppositie, door terug te grijpen op de ideologie van het tsarenrijk en door de Russisch-orthodoxe kerk opnieuw tot steunpilaar van de staat te bombarderen.

Poetin is in Rusland, ondanks alle massale protesten, mateloos populair, niet alleen onder bejaarden met nostalgie naar het communisme, maar juist ook onder jongeren. Na het bandeloze wildwestkapitalisme, de welig tierende misdaad en corruptie, de armoedeval en het internationale prestigeverlies die volgden op de ondergang van de Sovjet-Unie, wist Poetin in de ogen van veel Russen eindelijk orde op zaken te stellen.

De nieuwe tsaar is een biografische tour de force. Myers ziet Poetin als een onberekenbare dictator met achtervolgingswaan die zich nauwelijks nog openstelt voor objectief advies en steeds meer in een isolement raakt. Dat hij onder andere in Zwitserland een privévermogen van naar schatting veertig miljard dollar heeft ondergebracht is in Rusland even geheim als de rest van zijn privéleven, waarover slechts bij toeval iets doordringt in de openbaarheid.

De nieuwe tsaar leest als een spannende roman en is van groot belang voor iedereen die gefascineerd is door het verschijnsel Poetin en tevens voor iedereen die geïnteresseerd is in de toekomst van de wereld en de rol die het nieuwe brutale en agressieve Rusland daarin speelt.

Steven Lee Myers schrijft al zesentwintig jaar voor The New York Times, waarvan zeven jaar als correspondent in Moskou. Hij woont in Washington.

‘De nieuwe tsaar is een adembenemende, rijk gedetailleerde biografie die op allesomvattende, bijna shakespeareaanse wijze verklaart waarom Poetin zich gedraagt zoals hij dat doet.’ Robert D. Kaplan.

Een kleine geschiedenis van Rusland

Rusland is een land zonder natuurlijke grenzen, zonder eenduidige etnische achtergrond, zonder een echte centrale identiteit. En toch is het een van de machtigste landen op aarde, een hoofdrolspeler op het wereldtoneel met een rijke geschiedenis van oorlog en vrede, dichters en revolutionairen. Mark Galeotti, een van de meest bevlogen Ruslandexperts, weet de geschiedenis van misschien wel ’s werelds meest onbegrepen land inzichtelijk te maken.

Hij neemt ons mee naar de vorming van een natie, naar oude legendarische helden als Rurik en Vladimir de Grote, naar wonderbaarlijke vorsten als Peter de Grote en Catharina de Grote, naar de opkomst en ondergang van de Romanovs, en natuurlijk naar de Russische Revolutie, de Koude Oorlog, Tsjernobyl en het einde van de Sovjet-Unie. Tot slot beschrijft hij de opkomst van een niet al te opmerkelijke KGB-agent, Vladimir Poetin. 

Mark Galeotti (1965) is werkzaam aan het Institute of International Relations in Praag en verbonden aan het Nederlandse platform Raam op Rusland. Hij is de auteur van het veelgeprezen De Vory. De Russische supermaffia en We moeten het even over Poetin hebben. Over We moeten het even over Poetin hebben: ‘In minder dan 150 bondige pagina’s schetst Galeotti een naargeestig, maar overtuigend portret van de man in het Kremlin en het politieke systeem dat hij domineert.

’ The Times, Best Books of 2019 Over De Vory: ‘Met De Vory is het misdaadsyndicaat dat de macht zou hebben overgenomen van de communistische partij voor het eerst gedetailleerd geanalyseerd en daarmee ook tot zijn ware proporties teruggebracht.’ NRC Handelsblad •••••

De grens

Wat betekent het om Rusland als buurland te hebben? Erika Fatland reisde door de veertien landen aan de andere kant van de langste grens ter wereld, op zoek naar het antwoord op die vraag.

Onderweg ontmoet ze eenzame meteorologen op de Nieuw-Siberische Eilanden, sjamanen op de Mongoolse taiga en suïcidale taxichauffeurs op de Kaukasus, en verdiept ze zich in het leven, de geschiedenis en de cultuur van de Finnen, de Noord-Koreanen, de Georgiërs, en al die andere volkeren die zo van elkaar verschillen, maar de onontkoombare invloed van die ene, machtige buur gemeen hebben.

Rusland

Roman waarin de lezer aan de hand van een aantal familiegeschiedenissen, door de eeuwen heen de ontwikkeling en groei van dit machtige land volgt.

In de historische roman ‘Rusland’ (Russka) wordt bijna twintig eeuwen geschiedenis verteld van een van de meest intrigerende landen ter wereld: Rusland. Op magistrale wijze neemt Rutherfurd ons mee aan de hand van de lotgevallen van vier families. Zij allen hebben hun wortels in Russka, een dorpje gelegen in het hart van Rusland tussen de Don en de Wolga, daar waar bossen en steppen elkaar ontmoeten.

Door oorlogen, huwelijken en persoonlijke veroveringen raken de families met elkaar verbonden. Sommige leden blijven in Russka, andere zwerven uit over Rusland of vluchten naar het Westen… maar hun afkomst vergeten zij nooit. De tsaren, de Wolga, Lenin, Moskou, Stalin, Leningrad, de Russische Revolutie, ‘Rusland’ is een roman die doorspekt is met de rijke geschiedenis van het land.

Edward Rutherfurd is de auteur van een groot aantal omvangrijke historische romans als ‘New York’, ‘Parijs’ en ‘Londen’.

Het verhaal van Rusland

‘Een magnifieke, magistrale duizendjarige geschiedenis van Rusland.’ Simon Sebag Montefiore

Van het agrarische begin in het eerste millennium tot de perioden van monarchie, totalitarisme, perestrojka en autocratie hebben ideologieën en mythes een fundamentele rol gespeeld in de geschiedenis van Rusland.
Historicus en groot Ruslandkenner Orlando Figes maakt duidelijk dat de Russische geschiedenis altijd vervlochten is geweest met mythische ideeën: de mythe van het ‘Heilige Rusland’, de ‘heilige tsaar’ en de ‘Russische ziel’. Bovendien is er geen land waarvan de geschiedschrijving zo onderworpen is geweest aan de grillen van de heersende ideologie. Geschiedenis is in Rusland politiek; van Vladimir de Grote tot Ivan de Verschrikkelijke, van Catharina de Grote tot Vladimir Poetin.
Rusland is een land dat bijeen wordt gehouden door ideeën die wortelen in een ver verleden, door historische denkbeelden die voortdurend worden herzien en herschreven om te voldoen aan de wensen van het heden en de verlangens voor de toekomst. Hoe de Russen tot hun verhaal kwamen, en het in de loop van de tijd steeds opnieuw hebben vormgegeven, is een cruciaal aspect van hun geschiedenis.

‘Wie het hedendaagse Rusland van Poetin wil begrijpen, hoe dat wortelt in een mythisch verleden, moet Figes’ imposante Het verhaal van Rusland lezen.’ Antony Beevor

‘Figes weet meer van Rusland dat elke andere historicus.’ The Sunday Times

Dit volk heeft zijn god op aarde

Op 24 februari 2022 viel Rusland Oekraïne binnen, met een bloedige oorlog in het hart van Europa als gevolg. Ineens drongen de parallellen tussen heden en verleden zich aan alle kanten op. Vooral waar het ging om een samengaan van wreedheid en knulligheid. Dat blijkt ook uit de meer dan honderdvijftig ooggetuigenverslagen in ‘Dit volk heeft zijn god op aarde’.

Peter de Grote toont het eelt op zijn handen aan een leerling-stuurman, Catharina ii wil in kapiteinsuniform en te paard haar man van de troon stoten, een huisvrouw vreest de winter van 1917-1918. Anderen laten het grote lijden zien waaraan het Russische volk door achterdochtige ‘goden’ als Ivan de Verschrikkelijke en Stalin is onderworpen. Ook zijn er persoonlijke verslagen te lezen van belangrijke momenten uit de Russische geschiedenis: het verdrijven van Napoleon (1812), de Oktoberrevolutie (1917) en de blokkade van Leningrad (1941-1944).

Enkelingen durfden het aan die goden te weerstreven, zoals de dekabristen in de negentiende eeuw, de schrijver Aleksandr Solzjenitsyn en de dichter Iosif Brodski in de twintigste eeuw, en journaliste Anna Politkovskaja en activisten Aleksej Navalny en Vladimir Kara-Moerza in de eenentwintigste eeuw.