De top 10 van de beste boeken over de DDR (Oost-Duitsland) 2024
De DDR De Duitse Democratische Republiek in de volksmond vaak Oost-Duitsland benoemd, bestond officieel van 7 oktober 1949 tot 3 oktober 1990. 3 oktober 1990 was de dag van de Duitse hereniging. Hoewel we nu niet meer over Oost en West Duitsland praten wordt er nog wel steeds geschreven over Oost Duitsland en is er ook steeds veel interesse in de DDR.
Voor deze pagina ben ik op zoek gegaan naar de 10 beste boeken over de DDR. Om je een goed beeld te geven van de boeken, heb ik naast een boekomschrijving ook een link van Bol.com geplaatst. De link geeft veel extra informatie over het boek, waaronder de waardering en de recensies van de lezers. Via de link kun je het boek eenvoudig en snel bestellen. Een goed alternatief voor Bol.com is Bookspot.nl
De tastbare DDR
De Tastbare DDR gaat over een land dat niet meer als zelfstandige staatkundige en politieke eenheid bestaat: de Deutsche Demokratische Republik. Het boek verscheen ter gelegenheid van de gelijknamige expositie in 1999/2020 in het Museum van de 20e Eeuw in Hoorn. Zie www.museumhoorn.nl
Friso de Zeeuw vertelt over de Oost-Duitse werkelijkheid in de periode 1945-1990, aan het hand van voorwerpen en documenten uit het DDR-Museum in Nederland. Het kleurrijke resultaat staat haaks op de grauwsluier die de DDR meestal overdekt in oppervlakkige beschouwingen.
De Zeeuw laat zien hoe de mensen ‘er wat van wisten te maken’, vaak improviserend en met ironie. En dat ondanks de alomtegenwoordige communistische dictatuur met zijn tentakels in alle onderdelen van de georganiseerde samenleving, met inbegrip van de Stasi.
De rampzalige planeconomie heeft niet verhinderd dat de industrie een breed palet aan kwaliteitsproducten voortbracht. Dit boek laat ze zien. De meeste daarvan hebben de Duitse eenwording helaas niet overleefd.
Het boek heeft een perfecte balans omdat het Ostalgie steeds in de context van de maatschappelijke en politieke realiteit van toen plaatst. De prettige schrijfstijl, de thematische opbouw en de talrijke, sprekende afbeeldingen maken dit boek ook geschikt voor onderwijsdoeleinden.
Trouw:
“Een land waar je fijn kon leven, niet dankzij, maar ondanks de staat. Uit zijn eigen museum-aan-huis stelde Friso de Zeeuw ‘De tastbare DDR’ samen, een communistische snoepwinkel van een verdwenen land, met smaken die soms zoet, vaker bitter zijn.
Blader door deze onvoorbeeldige geschiedenis en lees wat leider Walter Ulbricht over zijn Demokratische Republik zei: Es muss demokratisch aussehen, aber wir müssen alles in der Hand haben.”
Het andere Duitsland
Nog altijd is oostelijk Duitsland een van de armste regio’s van Europa. De problemen zijn groot: massale werkloosheid, wegtrekkende bevolking, een enorme vergrijzing en een virulent rechts- en links-extremisme. Op de journalistieke reis van Jeroen Kuiper ontmoeten we ondergedoken ex-neonazi’s, Poolse ondernemers, in armoede levende werklozen, Stasi-slachtoffers en Günter Schabowski, de man die de Muur opende.
Het andere Duitsland maakt de balans op van de Duitse eenwording. Wat zijn de problemen en de dromen van de inwoners van de voormalige DDR? Oorspronkelijk jaar uitgave: 2009. `Kuiper maakt de balans op van de Duitse eenwording. Hij schetst een onthutsend beeld van het voormalige Oost-Duitsland. Kuiper schrijft ook over de ‘slipjesoorlog’ die begin jaren negentig in de Duitse pers woedde en zich concentreerde op de vraag of de Ossies seksueel losbandiger waren dan de Wessies. – De Standaard
De dag waarop de DDR mijn moeder meenam
Met De dag waarop de DDR mijn moeder meenam heeft Katrin Behr een belangrijk boek geschreven dat laat zien hoe politieke beslissingen en misdadige praktijken grootschalige gevolgen kunnen hebben, en uiteindelijk zelfs hele families kunnen verscheuren.
Op de vroege ochtend van 6 februari 1972 stormen drie Stasimannen in lange, donkere jassen het huis van de vierjarige Katrin Behr binnen. Binnen enkele minuten is haar moeder weggevoerd; Katrin en haar broer blijven alleen achter.
De twee kinderen belanden in een kindertehuis, maar niet lang daarna worden ze van elkaar gescheiden: Katrin wordt geadopteerd door een partijgetrouw nieuw gezin. Haar wereld is ingestort en ze wacht nog vele jaren tevergeefs op de terugkeer van haar moeder. Ook haar broer zal ze jarenlang niet meer zien.
Pas als volwassene, na de Wende, vindt Katrin haar moeder terug. Ze blijkt een gebroken vrouw, getekend door vele jaren gevangenschap. Moeder en dochter zijn vreemden voor elkaar geworden; er is een kloof ontstaan die niet te overbruggen blijkt.
Berlijn – Een gids door de hoofdstad van de DDR
Eindeloze rijen grauwe woonblokken, de Fernsehturm, de Muur, vrolijke Trabantjes: welke sporen liet het communistisch verleden achter in Berlijn? Dit rijkelijk geïllustreerde en overzichtelijk vormgegeven boek vertelt de opkomst en ondergang van de DDR aan de hand van belangrijke gebeurtenissen, personen, anekdotes en interviews met inwoners van Berlijn. Op 9 november 1989 viel de Muur. Erik Timmermans en Jaap Visser nemen de lezer mee naar Berlijn, de hoofdstad van de DDR.
Berlijn is zowel een compacte geschiedenis van veertig jaar communisme in Duitsland als een geschiedenis van een fascinerende, veerkrachtige stad. De heldere kaarten, wandelroutes en schitterende foto’s van iconische gebouwen maken het tot de perfecte gids voor iedereen die van Berlijn houdt.
Statiegeld voor mijn moeder
Huisarts Kathrin Bakker werd door de geheime dienst de Stasi vervolgd omdat haar man, zonder haar medeweten, naar het Westen vluchtte. Tiener Stefan Lauter zat vanwege ‘staatsvijandelijk’ gedrag drie jaar lang in jeugdgevangenissen. En actrice Ruth Reinecke slaagde erin theater te maken dat de problemen van de bevolking weerspiegelde.
In Statiegeld voor mijn moeder vertellen twintig voormalige DDR-burgers over hun leven in een gesloten land. Hoe gingen ze om met de absurde regels van de Staat en waar vonden ze hun vrijheden? De verhalen zijn divers, maar hebben één ding gemeen: ze geven een unieke inkijk in een land dat niet meer bestaat.
Tunnel 29
Een adembenemende reconstructie van de spectaculairste ontsnapping uit Oost-Berlijn in 1962. Een ode aan de veerkracht en verbeeldingskracht van mensen die uit elkaar worden gedreven.
Een uiterst actuele ode aan de veerkracht en verbeeldingskracht van mensen die uit elkaar worden gedreven, in een tijd dat er letterlijk en figuurlijk steeds meer muren verrijzen tussen bevolkingsgroepen. In 1961 werd de Berlijnse Muur gebouwd. Precies een jaar later besluit de Oost-Duitse vluchteling Joachim Rudolph, samen met een groep studenten, er een tunnel onderdoor te graven – niet Oost-Berlijn uit, maar er juist ín. Hun plan: zo veel mogelijk landgenoten helpen om de communistische heilstaat te ontvluchten.
Maar wat ze niet weten, is dat ze zijn geïnfiltreerd door de Oost-Duitse geheime dienst, de Stasi. In dit adembenemende boek reconstrueert Helena Merriman, op basis van honderden uren gesprekken met getuigen en uitgebreid onderzoek in de archieven van de Stasi, op weergaloze wijze de levensgevaarlijke hulpactie. Ze achterhaalt niet alleen de identiteit van de infiltrant, maar reconstrueert ook het bizarre verhaal van een Amerikaanse filmploeg, die meeging de tunnel in, maar van president Kennedy aanvankelijk geen toestemming kreeg de documentaire uit te zenden. Het resultaat is niet alleen een razend spannend spionage- en ontsnappingsverhaal, maar ook een dramatische liefdesgeschiedenis.
Tunnel 29 is gebaseerd op de prijswinnende BBC-podcast.
De Verdwenen Staat
‘Over vijf jaar is de voormalige DDR geknipt en geschoren naar West-Duits model. Niemand zal meer het verschil zien dat ontstaan is door veertig jaar communisme’. Dat was bij de hereniging van de beide Duitslanden op drie oktober 1990 de prognose.
Fotojournalist Daniel Koning maakte in 1991 en 92 een aantal reportage-reizen naar de voormalige boeren- en arbeidersstaat; een voorheen gesloten gebied was vrij toegankelijk. Tien jaar later ging hij terug naar de plaatsen in de verdwenen staat waar hij destijds gefotografeerd had en legde ze opnieuw vast. Vaak was er veel veranderd, vaak nagenoeg niets. De DDR is toegetreden tot de Bondsrepubliek, maar Oost-Duitsland bestaat nog in de hoofden van de mensen. De socialistische eenheidsstaat heeft ook zichtbare sporen nagelaten.
DE VERDWENEN STAAT is een document in beeld en woord over een post-communistische samenleving die worstelt met haar identiteit.
Over de Muur
De val van de Berlijnse Muur op 9 november 1989 is voor veel mensen een scharnierpunt in de geschiedenis. Elf maanden later waren Oost- en West-Duitsland weer één land. Iedereen had verwacht dat de Bondsrepubliek en de DDR vanaf dan snel naar elkaar toe zouden groeien. Maar 30 jaar later heerst er in het Oosten van Duitsland nog altijd ongenoegen over de fouten van de eenmaking.
OVER DE MUUR behandelt een aantal actuele vragen, waarop het antwoord gezocht kan worden in de woelige geschiedenis van het land. Zo kom je te weten waarom de werkelijke integratie van Oost- en West-Duitsland uitblijft, waar de heropleving van extreemrechts in Duitsland vandaan komt en waarom veel jonge mensen wegtrekken uit de nieuwe deelstaten in het Oosten.
Stasiland
In Stasiland vertelt Anna Funder op fascinerende wijze over het leven in voormalig Oost-Duitsland. Er was geen goed of slecht, je maakte simpelweg een keuze. Funder tekende de verhalen op van dissidenten als Mirjam, die als zestienjarige na haar vluchtpoging naar het Westen eindeloos wordt verhoord door de Stasi, om vervolgens anderhalf jaar opgesloten te worden. Maar ze sprak eveneens met oud-medewerkers die nog steeds loyaal zijn aan de Stasi en in afwachting zijn van de volgende revolutie. Het levert een indringend en authentiek beeld op, dat dankzij haar oog voor absurditeiten en humor nergens te zwaar wordt.
Vervaagde grenzen
In Vervaagde grenzen neemt Hans Glaubitz de lezer mee naar het ooit communistische Oost- en Centraal-Europa waar hij vanaf begin jaren zeventig van de vorige eeuw heeft rondgereisd, gestudeerd, en later als diplomaat namens Nederland en de Europese Commissie heeft gewerkt. Zijn reis voert naar Polen, de voormalige DDR, Tsjecho-Slowakije (inmiddels Tsjechië en Slowakije), Hongarije, Bulgarije en Roemenië. Vervaagde grenzen biedt een blik achter het gordijn van een niet meer bestaand Europa, dat ook nooit meer zal terugkeren.
In november 1989, dertig jaar geleden, viel de Berlijnse Muur, waarmee Europa in één klap fundamenteel veranderde. De auteur heeft af en toe op de eerste rij gezeten op momenten dat het communistisch staatsbestel in Europa ten onder ging, dan wel vlak nadat dit gebeurde. Of wanneer, zoals in Bosnië, het continent zich _ vaak machteloos _ trachtte te herstellen van postcommunistische chaos en trauma’s.
Vervaagde grenzen heeft ook een tropische variant, want van maart 1983 tot het einde van de zomer van 1986 was Glaubitz plaatsvervangend ambassadeur in Havana, Cuba, tijdens wat misschien wel het hoogtepunt van de Koude Oorlog kan worden genoemd. Tegelijkertijd waren dit ook de jaren waarin het tot dan toe onwrikbaar geachte Oost-West-tijdsbeeld begon te kantelen. Hans Glaubitz (1947) is historicus en oud-diplomaat.
